Leste bøker: Oktober 2016

Oktober har vore ein månad med eit verkeleg djupdykk inn i den nynorsk barne- og ungdomslitteraturen! Her er bøkene i den rekkefølgja dei vart lesne:

1) Harald Nortun: Eksperimentet

Amund og Amanda er tvillingar, og skal tilbringe ei veke på ferie hos besteforeldrene. På toget bestemmer dei seg for å skifte identitet, og late som dei er den andre. Forsøket er vellykka; besteforeldra lar seg lure, og dei er klare for å avslutte leiken. Men så kjem to born frå nabohytta på besøk...

Det er ikkje så lett å kome seg ut av eksperimentet, og det heile ballar på seg. Det endar med at dei har den andre identiteten heile veka.

Ei fin bok som tek opp spørsmål om identitet, personlegdom og forventningar med bakgrunn i kjønn.




2) Erna Osland: Ta 100 steg og få ein venn

I boka er det samla fleire korte tekstar som på på kvart sitt vis belyser temaet vennskap. Det er ei novellesamling, og kan vere eit godt førstemøte med sjangeren for lesarar på mellomsteget/tidleg ungdomssteg.












3) Erna Osland: Kyss ein bokstav

Også dette er ei novellesamling, retta særleg mot elevar på mellomsteget og tidleg ungdomssteg. Tema i boka er kjærleik, og i kvar novelle spelar ord og bokstavar ei viktig rolle.













4) Ruth Lillegraven: Eg er eg er eg er

Ei heilt ny og fin diktbok for born i alderen 9-13. Boka består av fire delar, og kvar del representerar ei årstid. Innhaldet i mange av dikta kan relaterast til årstida. For eksempel er diktet som er kalla "skulestart" plassert som siste dikt i sommardelen.

Språket i boka er lyrisk og lett. Det er ei fin bok å bruk i til dømes norskundervisninga, der ein kan lese dikta saman og snakke om innhaldet.

Eit dikt frå boka:

Stemmene inni

stemmene inni meg

masar verre enn

mamma og

pappa

hei hei, seier ei

nei nei, seier ei

ver glad, ver trist

ver snill, ver vill

ver god, ver slem

spring, stans!

så mykje som kan

gå gale, seier dei

ritsj ratsj rutsj, masar dei

til eg klatrar opp i eit tre

set meg og ser utover

då blir dei stille

5) Magnhild Bruheim: Motorsykkelmysteriet

Dette er første boka i ein ny detektivserie. Hovudpersonane i boka heiter Stian og Stine. Dei er stesøsken, og har nettopp flytta inn i nytt hus saman med foreldrene og Stian si storesøster.

Ein kveld skjer det mystiske ting rundt huset; Klede vert stolne, og ein gut vert køyrt ned av ein motorsyklist. Rett i nærleiken er det sett opp ein Romleir, og det er delte meiningar om denne. Stina og Stian må finne ut kven den mystiske motorsyklisten er, og kven det er som plagar menneska i romleiren.

Ei spennande bok, med både ytre og indre spenning. Ikkje alt er tipp topp mellom dei to stesøskena, og aller minst med situasjonen er Stian si storesøster, som ikkje vil at dei skal forske vidare. Kan det hende at ho kjenner motorsyklisten?

6) Rune Belsvik: Verdas mest forelska par

Den første boka i serien om den vesle bygda Bløygen. Der bur det 13 menneske, og alle har sin faste plass i samfunnet. Bidger og Esmiluni er det forelska paret i bygda, og ordføraren vil at dei skal vere med i ein konkurranse. Kanskje kan bygda bli kjent og få besøk av turistar?

Problemet er berre at Bjørn Disel på bensinstasjonen også er forelska i Esmiluni, og det er ikkje alltid at ein konkurranse i det å vere forelska er det beste for forholdet...

Ei naivistisk og morsom bok, med godt språk og gode karakterar.





7) Ingunn Røyset: Dei et ikkje sjokoladepålegg i krigen

Dagny gruar seg til første dag på ny skule, og ynskjer seg tilbake til krigen som bestemor fortel om. Det skulle ho kanskje ikkje gjort, for dagen etterpå vaknar ho opp nettopp i krigen. Ho har fått kroppen til bestemora, og må leve hennar liv nokre dramatiske dagar under 2. verdskrigen.

Boka tek opp tema som mobbing, mot og empati, og gir eit godt innblikk i kvardagen under okkupasjonen.








8) Kari Smeland: Sirkus Spetakkel

Dette er ei fantasirik bok med ei spennande og humoristisk forteljing. Ada har reist langs landevegen saman med dei to sirkusonklane sine så lenge ho kan hugse. Dei kallar seg Sirkus Spetakulær, og reiser alle stader, så nær som til byen under fjella.

Ein dag møter Ada Rottekjeften, som bestemmer over sirkuset i byen under fjella. Han arrangerer ein konkurranse, og tvingar Ada til å delta. Sirkus Spektakulær reiser til byen, og prøver å befri Ada si mor, som Rottekjeften held fanga.

Det fører til mykje spetakkel og dramatikk, og dei varierte og festlege karakterane i boka driv handlinga framover.



9) David Walliams: Tante Grusom         (bokmål)

I god Walliams-stil byr boka på utspekulert vondskap, dristige handlingar og ikkje minst mykje galskap og humor!

Stella vaknar opp i senga si, og oppdagar at ho har vore i koma i fleire månadar, og at kroppen er heilt innsurra i bandasje. Tante Alberta kan fortelje at foreldrene er døde, og etter kvart finn Stella ut at det må vere Alberta sjølv som har drepe dei. Spørsmålet er berre: Kvifor i all verda held ho Stella i live (riktignok fangenskap), når ho heilt openbart ynskjer å ta over herregården dei bur på og som foreldrene til Stella eigde? Kva er det Stella har som tante Alberta vil ha tak i?

Stella må stoppe tanta, og måten ho gjer det på er ... ja, tvers gjennom Walliamsk!

10) Torborg Igland/Amund Hestsveen: Offeret       (bokmål)

Den tredje og siste boka i Beta-serien. Beta-rørsla brer om seg, og kampen mot diktaturet ser ut til å spreie seg. Likevel verkar det som ein ganske håplaus kamp å kjempe. Kodak sit i fengsel, Livni er i ferd med å bli avslørt som spion og Jor er i ferd med å bli henta inn av foreldra og barndomsvenninna Majke.

Og på øya vert stemninga stadig meir militant.

Det er ei spennande og intens avslutning på trilogien, og slutten nøstar opp dei fleste lause trådar i boka!




11) Solveig Blindheim Bendixen: Teo i trøbbel

Teo går i 1. klasse, og kan ikkje symje. Dette syns han er flaut, så han lyg på seg at han kan det. Når dagen for symjeundervisning er der, stikk han av og klatrar opp i eit tre. Der sit han og nektar å komme ned. Til slutt er han så kald at han mister taket, og dett ned og bryt beinet.

På sjukehuset lærer han å symje, og møter opp til symjeundervisninga med nytt mot i slutten av forteljinga!

Ei fin bok for barn i tidleg skulealder. Det er nok fleire som kan kjenne seg igjen i Teo si frykt.





12) Rønnaug Kleiva: Andre sida av Paris

Hovudpersonen i boka, Susi, har ingen nære vener, og det er lett for dei andre i klassen å skvise henne ut og mobbe henne. Ho skulle ynskje ho budde i ein stor by, som Paris, slik at ho berre kunne flytta til ein annan bydel og ein annan skule.

Ein dag byrjar Nazan i klassen hennar, og Susi får endeleg ein ven å stå saman med. Det gjer heile forskjelen.

Også mora vert utsett for trakasseringar, og boka tek opp problemet ut frå både eit ungdomsperspektiv og eit vaksenperspektiv.





13) Bjarte Bjørkum: Elg i solnedgang

Dette er utan tvil den særaste boka eg las denne månaden. Det er mykje humor, men av og til litt overdrive for min smak.

Thomas er på besøk hos bestefaren i sommarferien, og dei møter på ein elg som verkar noko utanfor. Dei tek han med heim, men det er ikkje så lett å ha ein elg med identitetskrise i huset. Og det blir slett ikkje lettare når pressa finn ut at elgen bur der...

Ein kan vel seie at boka handlar om å godta seg sjølv som den ein er.






14) Bertram & Schulmeyer: Coolman og Kai

Kai har ein fantasiven (Coolman) som stadig lokkar han ut i galskap og fare, og gir han råd som stort sett ikkje er til hjelp. Snarare tvert om.

Når foreldrene skal bort i helga, og søstra planlegg open fest i huset, går det heilt over styr, og Kai må ordne opp.

Dette er ei humoristisk bok, og forteljinga er fortalt som tekst og teikneserie, og dei to forteljemåtane utfyller kvarandre.







15) Berit Rødstøl: Frøppeldunk

Ea og mora reiser som vanleg på sommarferie til campingplassen Frøppeldunk. Der møter dei att dei same menneska som er der kvart år, men dette året er noko annleis. Den gode fiskeelva er tørrlagt, og etterkvart byrjar å fargane å forsvinne - ein etter ein.

Lars, ferievenen, og Ea må finne ut kva som skjer, og prøve å få fargane tilbake!

Ei både morsom og spennande bok for elevar på mellomsteget.





16) Christian Wiik Gjerde: Jakta på firkløveren

Handlinga i boka er lagt til ei lita bygd ytst i havgapet, og dei einaste to gutane som bur der er Alvar og Jens. Dei har klubb saman, og er besteven med gamle Gulla på butikken. Dei spring rundt i tøfler, og Jens bergar Alvar stadig vekk frå fiolinspelinga.

Ein dag flyttar det ein ny gut til bygda, og maktbalansen blir forskyvd. Jens vil berre spele fotball saman med Magnus. Alvar vert skvist ut, og sommaren blir ikkje så god som han hadde håpa.

Tema i boka er venskap og uvenskap, og problematikken er nok kjent for mange i same aldersgruppe (9-10 år). Boka har både humor og varme, men er til tider også både sår og spennande.


17) Erna Osland: Gullfalken 

Ei splitter ny eventyrbok, med ni splitter nye eventyr! Erna Osland skriv godt for barn, og i denne boka kan ein lese fantasifulle og lærerike forteljingar.

Eventyr er ikkje ein statisk sjanger, men ein sjanger som i århundra har vore i stadig utvikling. Difor er det godt at det kjem nye eventyr som kan vere med og utvide horisonten!









18) Torvald Sund: Fuglefangartreet

Dette er ei bok som i stil kan likne litt på både Roald Dahl og David Walliams. Hovudpersonen skal overnatte hos bestemora i helga, og han er livredd. Bestemora er nemleg ikkje som andre bestemødre... Ho er beinhard, og set han til å hogge ved med ei sløv øks. Dagen etterpå snakkar ho om å feite han opp - og snart oppdagar guten den onde planen som bestemora er i ferd med å setje ut i livet; Ho skal gje han som mat til det kjøttetande treet bak huset!

Dette er same groteske historia som Dahl eller Walliams kunne skrive, men det er ein viktig forskjell - denne bok brukar ikkje humor som verkemiddel. Personleg meinar eg at ei slik forteljing kunne hatt god nytte av nettopp humor.



19) Rune Belsvik: Tøddel Blisterplytt

Dette er den andre boka som handlar om dei tretten innbyggjarane i den vesle bygda Bløygen. Det dei frykter aller mest er i ferd med å skje; Keisemda er i ferd med å flytte inn og ta grep i bygda, og ordføraren forstår at noko må gjerast. Samtidig mister postbudet kosedyret sitt, Laudermann. Det er hotelleigaren som finn det, og gir det namnet Tøddel. Seinare hamnar dyret hos ordføraren, som gir det endå eit nytt namn: Blisterplytt.

Journalisten i bygda held på å gå tom for idear, og byrjar å spionere på folk for å finne nok stoff til avisa. Då ho tek bilde av ordføraren og hotelleigaren som sit i lag i ein sofa og kosar med Tøddel Blisterplytt, har ho endeleg gjort eit scoop. Og artikkelen om kosedyrleiken gjer at det endeleg byjar å skje noko i den vesle bygda...

Ei naivistisk, humoristisk og fin forteljing!