1920 - 1957 - Jon Ewo

Kva om historia hadde utvikla seg heilt annleis enn den gjorde? Kva om unionen med Sverige ikkje vart oppløyst, men at svenskane tvert om tvang Norge inn under eit diktaturstyre. Kva om nazistane vann 2. verdskrigen?

I boka 1920 møter vi hovupersonen Håkon, som er amatørboksar og prøver å halde motet opp i eit Norge styrt av Sverige. Landet er eit diktatur. Svenskane har funne olje i nordsjøen, og lar norske kriminelle og politiske fangar jobbe som slavar på plattformane.

Håkon si søster sit som politisk fange på Akershus festning, og Håkon legg ein plan for å få henne fri.

Boka er svært spennande, og det er interessant å sjå for seg eit Norge med ei annleis historie. Eg trur vi har godt av å tenke at ting faktisk kunne vore annleis, og at det ikkje er sjølvsagt at Norge er eit fritt land!

Også boka 1957 er utfordrande for fantasien. Hovudpersonen i boka, Monika, er sett fram som eit ideal for norske jenter. Ho deltek i propagandafilmar og er i det heile begeistra for Stor-Germania, der Norge er ein av fleire statar. Heilt sidan nazistane vann 2. verdskrigen og Hitler vart drept i eit attentat i 1941, har Norge blitt styrt av Heinrich Himmler. Monika kallar han for "onkel", og vegen framover er allereie lagt. Ho skal utføre sine plikter for den germanske staten! Det er berre ein liten månad til ho skal bli forlova med Erik, ein SS-soldat utvalgt av Himmler.

Men så møter ho motstandsguten Hans. Han snakkar om andre haldningar, og eit anna Norge, og klarar å så tvilen i Monika. Finst det skuggesider ved det norske SS-styret?

Monika begynner å nøste opp i si eiga fortid, og finn ting som endrar heile hennar verd.

Bøkene 1920 og 1957 er fantasitriggarar, samtidig som dei fortel spennande og actionfylte historier.

Selma & Louise - Camilla Otterlei

I boka "Selma & Louise" møter vi kusinene Hildegard og Selma, som på kvar sin måte kjenner seg litt utanfor. Saman utfordrar dei mødrene sine, og legg ut på ein road trip for å ordne opp i alvorlege problem. Turen vert ikkje heilt som dei har planlagt.

Dette er ei ganske kort og lettlest ungdomsbok, der den indre reisa hos hovudpersonane er vel så spennande som den ytre. Jentene er også prega av ungdommeleg impulsivitet, og er ikkje så opptekne av å dobbeltsjekke fakta før dei handlar. Dermed går ting litt over styr.

Språket er tidvis litt røft.

Haustmorgonlyset

Det er få ting som er så vakkert som lyset tidlege haustmorgonar. Etter at regnskyene drog sin veg, og berre lette fjørskyer vart liggande att, har lyset fått ein ny sjanse til å vise seg fram. Og det er eit vakkert skodespel naturen har å by på slike morgonar!

Første time har begynt, og skulen ligg bada i sollys.

Desse bileta er frå torsdag morgon.

Vegetasjon på utsida av Suldalshallen.

På veg heim frå jobb var det eit tynt skylag som sløra sola, og slapp gjennom eit mjukt lys over landskapet.

Soloppgong i dag tidleg. Litt meir skyer, og dermed eit endå meir spektakulært lysshow!

Skulevegen min

På dagar med vakkert lys, særleg etter mange dagar med tunge skyer og mykje regn, kan eg ikkje ta med fotoapparat viss det er noko eg skal nå om morgonen... Her ser du kvifor:

Desse bileta tok eg på veg til skulen i går tidleg. Erfjorden over, naust på Vik under.

Lovradalen:

Sandsfjorden:

Vestover mot fjella på Ropeidhalvøya:

Garaneset:

Snart framme!

Skulen:

Herleg å kunne nyte fargane i naturen igjen, ikkje berre springe i ly for regnet...

Sandsfjorden i går ettermiddag, på veg heim att frå jobb:

Ja, det blir ein del stopp langs vegen i slikt lys!

Tarzano!

Det var duka for eit møte mellom norsk og tanzaniansk musikk i auditoriet på skulen i dag. I ein skuletime fekk vi lytte oss gjennom ei blanding av vare saxofontonar og afrikanske rytmer!

Det er ikkje alltid så godt å seie kor godt slike musikalske hendingar treff elevane. Musikksmak varierar, det same gjer evnen musikarane har til å engasjere. Ut frå responsen til elevane under konserten, og det eg har høyrt av snakk i gongane i etterkant, fall denne konserten i smak hos mange!

Haustregn

det er slike dagar

vi trekk pusten

ekstra djupt

før vi opnar døra

stegar ut

på raske føter,

søker ly

der det er å finne

vi er robåtar

på ope hav,

flyt med straumane

frå skjær til skjær

Skuleglimt #12

På Sand skule nyttar vi moderne læremiddel.

Skuleglimt #11

Det er kanskje ikkje det beste eksempelet reint komposisjonsmessig, men bildet har leielinjer, og det var ein av tinga valfagselevane mine skulle ut og leite etter i dag:

Dei vertikale linjene mellom brusteinane leier innover i bildet, det same gjer søylene, vindauga og sjølve bygningane.

Tema i dag var bakgrunnar og framgrunnar, og vi såg på ulike triks ein kan gjere for å få betre fram- og bakgrunnar i bileta sine. Det vart mange spennande resultat!

Her er det fotosession med uforsking av ulike perspektiv:

I løpet av haustferien har det skjedd store ting i klasseromma våre. Dei elektroniske tavlene har blittt sentrert i alle klasserom, så no er dei meir tilgjengeleg for dagleg bruk!

Vill? Kva meiner du? (Spurde ho)

Vill; agelaus, amok, aud, bakkantisk, balstyren,
barbarisk, besett, bestialsk, blodig, blodtørstig,
brutal, bråkete, crazy, desperat, ellevill, forvilla,
frenetisk, fri, frå seg, frå vettet, furiosa,

fælsleg, gal, grassat, grum, hemningslaus, hissig,
impulsiv, intens, i villa, i ørska, kaotisk, kåt,
lidenskapeleg, livat, livleg, løpsk, lågtståande,
mannvond, naturleg, olm, opphissa, opprørt,

primitiv, på liv og død, på måfå, på styr, rabiat,
rasande, ravgalen, rebelsk, rivande, rusk, rå,
sinnssjuk, sinnssvak, skremmande, skremmeleg,
skrullete, skøytelaus, sprelsk, springsk, sprø,

stormfull, storslått, styren, styrlaus, truande,
tullerusk, tussete, udyrka, ukontrollert,
ukultivert, umenneskeleg, uordna, uorganisert,
ureflektert, uregjerleg, uroleg, usivilisert,

ustyrleg, utamd, utemjande, utilrekneleg, uvørden,
vanvettug, vettlaus, vilter, viltveksande,
vørdlaus, yr, ørsken. Som eg sa:
Eg er vill etter deg.


(Heikki Gröhn)

Bare en time til - Sanne Mathiassen

Sanne Mathiassen skriv om sorga ved å miste. Hovudpersonen har mista mora si, og det er som om eit anker har blitt kutta over. Ho er i fri drift, og ingenting i livet verkar lenger viktig.

Med fortetta handling, og mange tankesprang, der hovudpersonen både ser tilbake på det som skjedde og reflekterer over sin eigen posisjon i notida, teiknar boka eit temmeleg intenst bilete av tida etter tragedien.

Parallelt med forteljinga om sorg, vert det også ei kjærleikshistorie. Ein seier at ein vert blind av kjærleik. Boka viser at ein kanskje også kan bli blind av sorg, for hovudpersonen evnar ikkje å sjå korleis Jonas, som ho er forelska i, verkeleg er. Dermed går ho inn i ein relasjon vi som lesarar ser er destruktiv, og sympatien med hovudpersonen veks.

Boka er bygd opp av fragmenterte handlingar, og vil difor kanskje vere vanskeleg å forstå for mindre erfarne lesarar. Teksten er difor mest aktuell for ungdom som er vant til å lese mellom linjene, og som likar å bli utfordra.

Det er ei interessant bok, og gir eit godt innblikk i sorga.

Hr. Penumbras døgnåpne bokhandel - Robin Sloan

- Fantasy for Googlegenerasjonen, er agnet forlaget legg ut, og eg let meg lokke. No er eg kanskje ikkje ein del av denne såkalla googlegenerasjonen - i så fall er eg i ein av dei ytste gråsonene - men eg likar fantasy, eg likar mysterium og eg likar bøker. Bokomslaget lovar meg alle tre.

Hovudpersonen i boka heiter Clay Jannon, og er ein ung vaksen, på veg ut i arbeidslivet. Han er utdanna designer og har akkurat mista sin første, korte jobb. På jakt etter arbeid kjem han tilfeldigvis over bokhandelen til hr. Penumbra, som søker ny medarbeidar. Han får jobben, og finn seg plutseleg som nattevakt i verdas merkelegaste bokhandel. Det er lite kundar, og dei fleste som kjem innom låner bøker som ikkje er å finne i den vanlege søkemotoren. Clay begynner å undersøke saka, og er snart innblanda i eit 500 år gamalt mysterium og ei mystisk, hemmeleg rørsle som jaktar på ein tapt kode.

Clay engasjerer venene sine, og finn undervegs ut kva som er hans verkeleg sterke side. Boka er godt skrive, og er, i tillegg til mystikken og fantasyen, eigentleg ei feel-good bok. Her er ikkje noko Mordor, eller Capitol eller nokon Voldemort som trugar i kulissene. Her er dei som motarbeidar Clay, men dei gjer det på svært menneskeleg vis.

Forfattaren, Robin Sloan, har jobba mykje innanfor teknologibransjen, og i boka spelar bruken av ny teknologi ei avgjerande rolle.

Den norske oversetjinga er for det meste god, men forlaget har hatt det litt for travelt med korrekturen. Ein del irriterande skrivefeil skjemmer teksten. Særleg gjeld dette namna til hovudpersonane, som veldig ofte vert stava feil. Ei så pass god bok hadde fortent betre rettskriving.

Boka er for alle som er glad i bøker om gamle mysterier, iblanda litt fantasy og moderne teknologi. Den er ikkje for dei som søker skumle bøker, med halsbrekkande handling og fæle skurkar...

Foto valfag: Leik

Tysdag var temaet "leik" for valfagsgruppa. Dei skulle ut og ta bilete som kunne ha tittelen leik. Her er ei type løysing: Bilete av leikeapparat. Skulen har i løpet av det siste året fått mange nye leikeapparat, sett opp av foreldre på dugnad.

Her er starten på ei rekke leikeapparat som til saman kan brukast som ei slags hinderløype:

Eksempel på bilderedigering, med eit bilete der dei siste apparata i rekka var i fokus. Auka kontrastar, og sepia:

Eg må også ta med eit bilde litt utanom tema. Hausten har mykje flott å by på, også i skulegarden!

Alle mine bibliotek

Ein tekst med denne overskrifta kunne blitt veldig lang. Den kunne blitt så lang at du hadde sovna før du kom halvvegs, for det er verkeleg ein del bibliotek i livet mitt. Og eg har mykje å seie om dei.

Eg kunne for eksempel skrive mykje, svært mykje, om folkebiblioteket i barndomsbygda mi, Balestrand. Eg kunne fortalt om lånenummer, bokposar, sjakkspel, kopiering til skuleoppgåver, den store overgongen det var å skulle leite etter bøker i dei vaksne hyllene og om den koselege bibliotekaren Svanhild, som mange gongar hjalp meg med å finne bøker.

Vidare kunne eg fortalt om biblioteket i Ålesund, som sant å seie redda meg frå å dø av keisemd sommaren 1999, og der eg for alvor fekk opp auga for gleda ved å lese noveller. Biblioteka på Lillehammer og i Kirkenes høyrer også naturleg med på lista. Eg gjekk inn i førstegangstenesta med ei bok i handa (den fullførte eg for øvrig aldri (Beklagar Erlend Loe, men L var ein liten nedtur etter Naiv super), noko eg derimot gjorde med ei rekke andre bøker i løpet av året i grønt).

Så er det sjølvsagt biblioteket i Bergen. Og det i Åsane. Og det på Straume. Og det på Svortland. Eg har ein del lånekort liggjande å slenge...

Til slutt kunne eg skrive mange varme ord om biblioteka her i Suldal. Først og fremst biblioteket i Erfjord, som eg var heldig å bu berre 50 meter frå i åtte år... Det var kortreist leseglede. Også skulebiblioteka i Erfjord og på Sand, og hovudbiblioteket på Sand skulle fått ein god del rosande ord. Det er bøker, så ufatteleg mange bøker, og eg kjenner det, faktisk, av og til som å gå inn i ein godtebutikk når eg trør over dørstokken til ei god boksamling. (Då kan de tenke dykk kva eg har følt dei gongane eg har besøkt bokbyen i Fjærland...)

Vel, alt dette kunne eg skrive om. Men eg skal ikkje det. Eg vil skrive om dei to tinga som har vekt lesegleda i meg. For det er nemleg først og fremst to, sentrale element som har spelt inn:

For det første er det foreldra mine. Dei leste for meg, kjøpte bøker til meg, oppfordra meg til å lese, tok meg med på biblioteket og ikkje minst, dei gav meg rom til å lese. Eg har mange gode minner frå lange søndagar i skinnstolen heime (sjølvaste hovudlesestolen...), då eg pløygde meg veg gjennom Hardy-gutane, frøken detektiv, Ellis og Cooper, Davy Crockett, Barney Buck, "Historien om..."-serien, juniorbokklubben-bøker osv. Dei, altså foreldra mine, let meg utvikle meg fritt som lesar, og det er ei av dei beste gåvene dei har gitt meg.

For det andre må eg nemne dette:

Tilgangen til bøker!

Og at nokon har tid til å sortere dei, finne dei fram, låne dei ut og setje dei på plass att når ein er ferdig.

For skal vi lære dei unge å bli gode lesarar, treng vi i realiteten å gjere "berre" to ting: Skape leselysta hos dei, og gje dei tilgang til bøker. Mange bøker. Så mange bøker at dei alltid vil finne ei bok som dei har lyst til å lese akkurat der og då. Og bøker som evnar å møte den enkelte på sitt nivå.

Verre er det ikkje.

Men det fordrar altså at dei har tilgang til gode boksamlingar i tilgjengelege bibliotek, og at der er bibliotekarar som har tid til å hjelpe dei å finne bøker.

Så takk, foreldrene mine! Takk, Svanhild, Irene og alle andre bibliotekarar eg har møtt på min veg, som har hjelpt meg å finne gode bøker! Og takk, kjære kommunar eg har budd i, som har heldt opne gode bibliotektilbod eg har kunne boltre meg i! Måtte dagens ungdom, i Suldal, få same sjansen!

(Viss eg hadde hatt betre tid, skulle eg under her ha skrive ei liste over gode bøker eg gjerne anbefalar andre å lese. Bøkene på lista ville koste om lag 200 000 kroner. Sjølvsagt heilt tilfeldig.)

Skuleglimt #10

Tomme korridorar ventar på den nye skuleveka.

Spion-skule

Å uskadeleggjere bomber og knekke hemmelege kodar er ikkje dagleg kost i ungdomsskulen. I går var elevane på kulturhuset og deltok på eit arrangement knytta til forskningsdagane. Det var Bluedot og Suldal Vekst som stod som arrangørar, og elevane deltok i ei rekke ulike aktivitetar.

Før sjølve arrangementet, hadde elevane knekt ein kode for å finne ut kva for ei gruppe dei skulle delta i. Første oppdrag var å finne dei andre på same gruppe:

Så starta aktivitetane. På bildet under får elevane orientering om aktiviteten "bombe". Her skulle dei frakte ei "bombe" frå eit merka område og opp på eit bord, berre ved hjelp av ein hyssing. Dei hadde ikkje lov til å ta i bomba, eller gå innanfor sirkelen den låg i.

Ein annan aktivitet var "fruktsalat", der elevane skulle konkurrere med eit anna lag om å identifisere frukt i ei korg. I blinde. Det var om å gjere å finne alle sine frukter først. Tredje post var "Kims leik" og på siste post skulle elevane lage ein slags sprettert av pappkrus og ballong. Så måtte dei teste kor treffsikre dei var...

På kvar post kunne gruppene få med seg ein konvolutt med ei koda melding. Når alle oppgåvene var fullført, gjaldt det å knekke kodane og finne den hemmelege bodskapen.

Om dei kjende seg som ferdig utlærte spionar då økta var ferdig og dei gjekk tilbake til skulen att, er uvisst...